ประวัติศาสตร์ปัตตานีในคริสต์ศตวรรษที่ 16-18 : จากบันทึกของจีน ริวกิว และญี่ปุ่น

ปัตตานีเมื่อสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 16–18 หรือที่นักวิชาการบางคนเรียกว่า ยุครายา นั้น ยังไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของสยาม หากแต่เป็นรัฐเมืองท่าสำคัญที่มีสุลต่านและราชินีปกครอง มีพ่อค้าทั่วโลกไปมาค้าขายตลอดเวลา อย่างไรก็ตาม เราทราบเรื่องราวในยุคดังกล่าวน้อยมาก เนื่องจากเอกสารพื้นเมืองมีรายละเอียดจำกัดและขาดแคลนข้อมูล โดยเฉพาะด้านสังคม การค้า ตลอดจนเรื่องราวของปัตตานีใน ฐานะเมืองท่านานาชาติที่เจริญรุ่งเรือง

งานค้นคว้าวิจัยเล่มนี้จึงเกิดขึ้นเพื่อเติมเต็มช่องว่างดังกล่าว โดยเป็นการศึกษาประวัติศาสตร์ปัตตานีจากเอกสารต่างชาติ ได้แก่ เอกสารของพ่อค้าและนักเดินเรือชาวจีน ญี่ปุ่น ริวกิว ตลอดจนชาวยุโรปร่วมสมัย เอกสารเหล่านี้นอกจากจะทำให้ทราบสภาพการค้า สังคม การเมือง และความสัมพันธ์กับรัฐใกล้เคียงของปัตตานีแล้ว ยังช่วยให้เห็นปัตตานีในมุมที่กว้างขึ้น ตั้งแต่ยุคเติบโตจนกระทั่งกลายเป็นยุคทองแห่งการค้า จนกระทั่งถึงยุคถดถอยเนื่องจากปัญหาความขัดแย้งภายใน

ปิยดา ชลวร จบปริญญาตรี คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปริญญาโท-เอก สาขาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออก จากมหาวิทยาลัยฮิโรชิม่า อดีตอาจารย์โครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปัจจุบันเป็นนักวิจัยด้านประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้